Recht van Zwanendrift

Huh? Recht van Zwanendrift? Wat is dat? Om je dat uit te leggen volgt hier een stukje geschiedenis.

De echt Nederlandse knobbelzwanen werden eeuwenlang gehouden om het vlees, het dons en de jongen. De vogels leefden als pluimvee in een hofvijver of een zwanendrift, een stuk land met sloten en plassen. Wegvliegen konden ze niet, omdat ze waren geleewiekt, d.w.z. dat een klein stukje van de vleugeltop werd geamputeerd. Verder kregen ze een ring om de poot en een tatoeage in de snavel. Soms kregen ze ook nog een koperen ring om hun hals.

Niet iedereen mocht zomaar zwanen fokken. Het was een recht, het zg. Recht van Zwanendrift, dat door de hogere adel werd verleend aan de lagere adel en aan kloosters. E.e.a. begon in de 19e eeuw te verwateren en in de 20e eeuw werd het geleidelijk afgeschaft.

Hoe komt het dat er zoveel knobbelzwanen zijn in Nederland? Omdat in laatstgenoemde periode veel half-tamme knobbelzwanen niet meer geleewiekt werden, konden ze verwilderen en zich vermengen met wilde knobbelzwanen. In Overijssel bestond toen nog een kleine restpopulatie wilde knobbelzwanen en andere, uit het noorden en oosten, bleven hier hangen op hun trektochten.

Meer feiten/weetjes over de knobbelzwanen.

• theoretisch kunnen zij maximaal 20 jaar worden, maar in de praktijk worden ze meestal een jaar of 10;
• ze kunnen maximaal ruim 22 kg wegen en zijn daarmee de zwaarste van alle vliegende vogels;
• voor zover (mij) bekend is, hebben zij van alle vogels de meeste veren aan hun lijf (meer dan 25.000!);
• iedereen weet het natuurlijk, de trouw van een paartje knobbelzwanen is legendarisch. Maar wist je ook dat de paarvorming plaatsvindt in de herfst van hun 3e of 4e levensjaar? Vanaf dat moment blijven ze dus de rest van hun leven bij elkaar;
• als een dier zijn wederhelft verliest, duurt het járen voor hij of zij een andere partner neemt;
• een paartje broedt ieder voorjaar op dezelfde plaats;
• het stel bouwt een enorm grondnest, waarvoor meneer het materiaal aanvoert, terwijl mevrouw het schikt;
• het vrouwtje legt meestal een stuk of 6 eieren. Hiervan komen er gemiddeld 3 of 4 uit;
• het vrouwtje zit op de eieren en het mannetje houdt de wacht. Af en toe wil zij er even af en neemt hij het broeden over;
• na 35 dagen broeden komen de jongen bijna allemaal tegelijk uit het ei;
• witte jongen hebben nog de genen van hun gefokte voorouders, grauwe die van wilde voorouders;
• al een dag na hun geboorte worden de jongen door hun ouders naar het water gebracht. Ze kunnen dan al meteen zwemmen;
• het gezin zwemt in een soort optocht. Voorop zwemt ma en pa sluit de rij. Het is wel oppassen geblazen, want hij valt alles en iedereen aan die zijn koters te na komt;
• na 4,5 mnd kunnen de jongen vliegen, maar pas tegen de winter gaat het gezin uit elkaar en gaan de jongen hun eigen weg.

(bronnen: diverse – foto’s: eigen en van internet)